Dressuur rijden hoe dressuur werkt

15. september 2020 / Gids / 3 Minuten
Dressuur rijden hoe dressuur werkt
Dressuur is de interdisciplinaire basisvereiste voor de opleiding van elk rijpaard.

Hoe is dressuur ontstaan?

Het paard werd duizenden jaren geleden al gebruikt in oorlogen. In het leger werd fysiek veel van het paard gevraagd. Het werd immers niet alleen als vervoermiddel gebruikt, maar ook als wapen. De paarden moest sterk en snel zijn en op de kleinste commando’s reageren. Alleen als het paard gehoorzaam, buigzaam en snel was, kon de ruiter levend uit de strijd komen. De paarden werden daarom getraind en gegymnastiseerd om ze zo fit mogelijk te krijgen.

Dit is uitgegroeid tot de huidige dressuursport welke zich vervolgens in de loop der jaren over de hele wereld heeft verspreid.

Wat is dressuur eigenlijk en wat is het doel van dressuur rijden?

Dressuur is het gymnastiseren van het paard, en wordt als basis voor alle andere disciplines in de paardensport gezien. De ruiter maakt het paard op een vriendelijke en harmonieuze manier gehoorzaam aan hulpen. Het doel is om het paard te ontwikkelen tot een soepel, ontspannen en los paard welke zijn basisgangen ten volle te benut. Een dressuurpaard moet tevreden en oplettend zijn. Bij de dressuur is het een must dat paard en ruiter elkaar volledig begrijpen. Dressuur is streven naar de perfecte harmonie tussen ruiter en paard. Daarnaast heeft dressuur als doel het paard gezond en fit te houden.

Hoe verloopt de opleiding van het dressuurpaard?

Het “Skala der Ausbildung” is een door de FN opgestelde richtlijn welke de opeenvolgende fasen in de training van het paard illustreert en de belangrijkste randvoorwaarden bevat voor een correcte gymnastisering van het paard.

Het evenwicht en durchlässigkeit zijn later toegevoegd en door de hele africhting van het “Skala der Ausbildung” heen van belang. De hulpen van de ruiter moeten maximaal doorkomen in combinatie met optimale souplesse.
Het “Skala der Ausbildung” ziet er als volgt uit:

  1. Takt: Het natuurlijke zuivere ritme, de exacte regelmaat en de juiste beenzetting van het paard.
  2. Losgelatenheid: Losheid, souplesse en ontspanning van het paard. Het paard ontspant zichzelf zowel mentaal als fysiek. De rug van het paard veert en de spieren aanspannen en ontspannen zich zonder dwang.
  3. Nageeflijkheid en aanleuning: De zachte, onderhoudende en ontspannen verbinding tussen de hand van de ruiter en de mond van het paard.
  4. Impuls en schwung: Een rijkunstige energetische impuls van de achterhand welke door het hele lichaam van het paard wordt omzet naar een voorwaartse beweging. Deze is altijd onder controle van de ruiter. De schwung komt naar voren in gangen met een zweefmoment, zoals de draf en galop.
  5. Rechtgerichtheid: Het in evenwicht brengen van de natuurlijke scheefheid van elk paard. Aangezien een paard van nature niet recht is moet de ruiter deze natuurlijke scheefheid corrigeren. De bewegingsimpuls van het paard moet altijd vanuit de achterhand komen. Het paard loopt zowel op de linker als de rechter hand in balans, waarbij hij zijn gewicht gelijk verdeelt. De spieren van het paard zijn aan beide kanten even lenig en sterk.
  6. Verzameling: Het paard leert onder te treden en meer gewicht op zijn achterhand te dragen. De beweging van de achterbenen wordt actiever en worden meer onder de massa gezet. Hierdoor gaat het paard van achteren zakken, de rug welft meer opwaarts en zal de voorhand zal oprichten en rijzen. De graad van de verzameling hangt af van de scholing en leeftijd van het paard.

Welke opleidingsfasen zijn er?

Het “Skala der Ausbildung” is opgebouwd op drie opeenvolgende fasen welke op elkaar voortbouwen:

In het begin komt de gewenningsfase aan bod waar takt en ontspanning centraal staan, gevolgd door de fase van het ontwikkelen van evenwicht door middel van de juiste aanleuning en impuls. In de derde fase moet het paard draagkracht ontwikkelen en kom je bij het rechtrichten gevolgd door de verzameling.

In zekere zin bouwen de fasen op elkaar voort, maar ze kunnen ook parallel lopen. Toch is het aan te bevelen de volgorde van de fases van het “Skala der Ausbildung” aan te houden. Dit is belangrijk omdat bepaalde punten, zoals nageeflijkheid, impuls en losgelatenheid de voorwaarde zijn voor latere fasen zoals de ontwikkeling van de draagkracht.

Hoe ziet een dressuurproef eruit?

Bij een dressuurproef rijd je verschillende opeenvolgende figuren en oefeningen. De te rijden proef is vooraf bekend en kan dus worden geoefend. Welke figuren en oefeningen hierin aan bod komen hangt af van het niveau van de combinatie. Het is belangrijk dat het paard de figuren met de juiste stelling en buiging loopt en de oefeningen ontspannen, in een correcte houding en met de juiste impuls uitvoert. Een paard met elegante en gracieuze bewegingen welke harmonieus wordt voorgesteld is een streven. Het is niet voor niets dat dressuur ook bekend staat als synoniem voor een dans van ruiter en paard.

De dressuurproeven worden gereden in een meestal wit omheinde dressuurring van 20 x 40m. Soms is de ring ook alleen afgezet met letters. Voor wedstrijden vanaf Z niveau en internationale wedstrijden is de dressuurring 20x 60m. De wedstrijden worden gereden op zand of gras.

Wat zijn de verschillende dressuur oefeningen?

Bij dressuur begin je met het rijden van overgangen van halthouden naar stap, stap naar draf en draf naar galop en terug. Daarnaast rijd je schakelingen en tempowisselingen binnen een gang. Als de combinatie dit beheerst kunnen ook overgangen van bijvoorbeeld halthouden naar draf en stap naar galop worden gemaakt. Daarnaast zijn er nog tal van andere oefeningen en zijgangen. Welke oefeningen je in een wedstrijdproef moet uitvoeren hangt af van de klasse waarin je start. De volgende oefeningen zijn een beetje gerangschikt op niveau. De piaffe is als een draf op de plaats en vraagt de ultieme verzameling en gedragenheid van het paard. Je zal echter met een hoog opgeleid paard ook nog steeds de basis oefeningen uitvoeren.

  • Achterwaarts
  • Wijken voor de kuit
  • Schouderbinnenwaarts
  • Travers
  • Keertwending
  • Appuyement
  • Eenvoudige galopwissel
  • Vliegende galopwissel
  • Pirouette
  • Passage
  • Piaffe

Een andere vorm van dressuurproef is een kür op muziek. In tegenstelling tot de klassieke dressuurproef is de volgorde van de te rijden figuren en oefeningen in een kür vrij te kiezen net als de muziek waarop wordt gereden.

Welke klassen zijn er in dressuur?

De proeven van de basissport dressuur worden ingedeeld naar moeilijkheidsgraad. Je begint bij de klasse B (beginners), via de L1 en L2 (licht) naar de M1 en M2 (middel) tot de klasse Z1, Z2 en ZZL (zwaar). Hierna volgt de subtop. In elke klasse moet je minimaal 60% van de punten behalen om een winstpunt te behalen. Bij 10 winstpunten per klasse mag je promoveren, bij 30 winstpunten moet je promoveren. Vanaf het Z1 is het niet meer verplicht om te promoveren.

De juiste kleding voor een dressuur ruiter

Bij de dagelijkse training kunnen dressuurruiters dezelfde paardrijkleding dragen als ruiters in andere disciplines. Dit is; een rijbroek, een comfortabel paardrijshirt met afhankelijk van de weersomstandigheden een vest, bodywarmer of paardrijjas, een paardrijcap en rijlaarzen. Om de hulpen te verfijnen is het mogelijk sporen en/ of een dressuurzweep te gebruiken.

Voor wedstrijden zijn de kledingvoorschriften echter een stuk strenger. Je kan deze opzoeken in het wedstrijdreglement van de KNHS:

  • Een witte, beige of gele rijbroek. Het zitvlak en de kniestukken mogen een andere kleur hebben.
  • Een wedstrijdjasje. Niet alle modellen jasjes zijn toegestaan. Een slipjas of dressuurrok mag pas worden gedragen vanaf de Lichte Tour.
  • Wedstrijdshirt of wedstrijdblouse met korte of lange mouwen en een hoge witte boord of kol.
  • Een paar rijlaarzen of jodhpurs in combinatie met gelijkkleurige chaps in glad leer of glad synthetisch leer.
  • Het dragen van een paardrijcap welke voldoet aan de voor de paardensport geldende veiligheidsnorm is verplicht voor iedereen die zich te paard op het wedstrijdterrein bevindt.
  • Een plastron met plastronspeld is niet verplicht, maar staat zeker bij een dressuurwedstrijd wel zo netjes.
  • Witte paardrijhandschoenen maken de outfit helemaal compleet.
  • Het gebruik van een bodyprotector is toegestaan.

Geschikte paardrijkleding voor dressuur rijden

dressuuramazone-met-dressuurrok-of-slipjas

Geschikt harnachement en beenbescherming voor het dressuurpaard

Als het paard gymnastisch en dressuurmatig wordt getraind draagt het een dressuurzadel. Een dressuurzadel helpt de ruiter een correcte en rechte houding op het paard te behouden en zorgt voor een optimale beenligging en goed contact tussen de ruiter en het paard. Dit is belangrijk om de juiste hulpen zo goed en precies mogelijk te kunnen geven. Daarnaast moet een dressuurruiter de bewegingen van het paard zo goed mogelijk kunnen voelen om de oefeningen zo perfect mogelijk uit te kunnen voeren en op het juiste moment de goede hulpen te kunnen geven. Sommige dressuurzadels hebben daarom een enkel zweetblad, ook wel monoblad dressuurzadels genoemd. De stijgbeugels die aan het zadel zijn bevestigd helpen bij het geven van de juiste hulpen. De meeste dressuurzadels hebben een diepe zit en een dikke kniewrong voor de juiste ondersteuning bij het uitzitten van de bewegingen.

Om de ruiter in staat te stellen het paard de juiste teugelhulpen te geven welke, naast de gewichts- en beenhulpen, nodig zijn kan het paard worden gereden met een hoofdstel hoge Engelse neusriem, een gecombineerde neusriem of een lage Hannoveraanse neusriem. In de basissport mag vanaf de klasse paarden Z1 met een stang en trens hoofdstel worden gereden. Bij dressuurwedstrijden is in de hoge klassen een stang en trens hoofdstel zelfs verplicht.

paard-met-stang-en-trens

Geschikte dressuur uitrusting voor paarden

Onder het zadel draagt het paard dressuurdekje en indien nodig een gelpad, zadelbontje of andere zadelonderlegger. Hoewel het niet meer verplicht is, is een wit zadeldekje op wedstrijden wenselijk.

Om de benen van het paard tijdens de dressuurtraining te beschermen kan het paard bandages, dressuurbeschermers of andere beenbeschermers dragen. Er kan voor worden gekozen ook springschoenen te gebruiken. Deze laatste beschermen de hoefballen van het paard, wat vooral handig kan zijn als het paard ver onder treedt en geregeld op de eigen voorvoeten stapt. Bij dressuurwedstrijden is het dragen van beenbescherming in welke vorm dan ook verboden. Tijdens het losrijden en bij de prijsuitreiking zijn beenbeschermers wel toegestaan.

Voor het juiste harnachement op wedstrijden gelden strenge regels. Het is dus altijd verstandig na te gaan of jouw uitrusting is toegestaan in de klasse waarin je start.

Handige tips voor dressuurtrainingen:

  • Neem regelmatig rijlessen van een ervaren en gediplomeerde instructeur.
  • Neem regelmatig rijlessen van een ervaren en gediplomeerde instructeur.
  • Werk aan basis jullie conditie, buikspieren en uithoudingsvermogen.
  • Losstappen aan de lange teugel voor de training.
  • Het opwarmen van het paard in de wei voegt afwisseling toe aan de trainingssessie.
  • Begin je training met het stretchen en oprekken van je paard door voorwaarts-neerwaarts en lang en laag te rijden.
  • Rijd veel gebroken lijnen, voltes en zijgangen om het paard optimaal te gymnastiseren.
  • Rijd veel overgangen en tempowisselingen.
  • Houd de training afwisselend, doe niet altijd hetzelfde maar verras je paard en hou het spannend.
  • Geregeld balkjes lopen of cavaletti training is niet alleen leuk, maar ook heel functioneel.
  • Kijk vooruit tussen de oren van je paard door, niet naar beneden. Maak je benen lang en zit mooi rechtop.
  • Oefen geregeld door te rijden met een rijsjabrak of een zadel zonder stijgbeugels voor het ontwikkelen van een beter gevoel en om je zit even evenwicht te verbeteren.
  • Stuur niet alleen met je teugels maar vooral met je zit, evenwicht en benen. Teugels zijn nooit om aan te trekken.
  • Niet schoppen, maar het been aanleggen en het paard aandrijven.
Geschikte dressuur uitrusting voor paarden
Ontdek meer
Je paard longeren trainen aan de longeerlijn
We laten je zien hoe je je paard moet longeren en waar je op moet letten. Daarnaast geven we je tips voor het kiezen van de juiste uitrusting.
29. juli 29. juli 2021 / Gids / 2 Minuten
PPID, eerder bekend als ziekte van Cushing, bij paarden
Wat is PPID en Cushing bij paarden? Hier lees je wat het is, welke symptomen er bij horen en hoe je PPID kan behandelen.
05. juli 05. juli 2021 / Gids / 2 Minuten
De behandeling van zomereczeem bij paarden
Wat is zomereczeem bij paarden? Hier lees je hoe je er op de juiste manier mee om moet gaan en waar je op moet letten.
03. mei 03. mei 2021 / Gids / 2 Minuten
Western rijden wat is het eigenlijk?
Wat is western rijden en hoe werkt het? Welke disciplines zijn er in het western rijden en welke uitrusting is daarvoor het meest geschikt?
19. maart 19. maart 2021 / Gids / 3 Minuten